مشخصات کتاب

سرشناسه: خان احمدی، حمید، 1353 -

عنوان و نام پدیدآور: چهل گوهر نکویی / حمید خان احمدی؛ [تهیه کننده] مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.

مشخصات نشر: قم: دفتر عقل: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، 1388.

مشخصات ظاهری: 138 ص. - - (مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما؛ 521)

شابک: 978-600-5563-24-5

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

موضوع: قرآن. برگزیده ها - - ترجمه ها

موضوع: اخلاق اسلامی

موضوع: خودسازی (اسلام)

موضوع: احادیث شیعه - - قرن 14

شناسه افزوده: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. مرکز پژوهش های اسلامی.

رده بندی کنگره: 1388 9چ17خ/8/247 BP

رده بندی دیویی: 61/297

شماره کتابشناسی ملی: 1855990

ص: 1

اشاره

اشاره

گوهر اول: ادب (تربیت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أَن تَحْبَطَ أَعْمَالُکُمْ وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ. (حجرات: 2)

ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر، فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن نگویید، چنانکه با یکدیگر سخن می گویید. مبادا کردارهایتان بی آنکه خود دریابید، تباه شود.

( فَإِذَا دَخَلْتُم بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَی أَنفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیِّبَةً. (نور: 61)

پس چون به هر خانه ای در آمدید، به همدیگر سلام کنید؛ درودی که نزد خدا مبارک و پاکیزه است.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( هیچ پدری برای فرزندش، میراثی بهتر از ادب بر جای نمی گذارد.(1)

( (خطاب به امیرالمؤمنین): ای علی! حق فرزند بر پدر آن است که برایش نام نیکو برگزیند و او را به خوبی ادب بیاموزد و در موقعیت مناسبی قرار دهد.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( فرزندم! در راه ادب آموزی تو از فرصت استفاده کردم و پیش از آنکه دل کودکانه ات سخت شود و عقلت به اندیشه های دیگر مشغول گردد، به تربیتت پرداختم و وظیفه پدری خود را انجام دادم.(3)

( ادب، جامه ای کهنه ناشدنی است.(4)

ص: 9

ضرب المثل

ضرب المثل

(Manners make the man.

( انسان، با ادب و رفتارش شناخته می شود.

(Wise man learns by others faults.

( مرد عاقل از خطاهای دیگران، پند می آموزد.

اشاره

گوهر دوم: امانت داری

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گرنکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَی أَهْلِهَا. (نساء: 58)

خداوند به شما فرمان می دهد امانت ها را به صاحب آنها بازگردانید.

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَخُونُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُواْ أَمَانَاتِکُمْ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ. (انفال: 27)

ای مؤمنان! به خداوند و پیامبر خیانت نکنید و در امانت های خود، دانسته، خیانت نورزید.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( امانت (امانت داری) موجب رزق است و خیانت مایه فقر.(1)

( کسانی که در سخن، راست گوتر و در ادای امانت، کوشاتر و در عهد و پیمان، باوفاتر و در اخلاق، نیکوتر و با مردم، گرم تر هستند، در قیامت، به من از همه نزدیک ترند.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( امانت را به کسی که تو را امین شمرده است، برگردان و به کسی که به تو خیانت کرده است، خیانت نکن.(3)

ص: 12

ضرب المثل

ضرب المثل

( Set not the fox to watch the geese.

( امانت خود را هرگز به روباه نسپرید.

اشاره

گوهر سوم: امید (رجا)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَلاَ تَیْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ. (یوسف: 87)

و از رحمت خداوند نومید نشوید؛ که جز گروه کافران، (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی شود.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( امید و آرزو، رحمتی است برای پیروان من. اگر امید نبود، هیچ مادری فرزندش را شیر نمی داد و باغبانی درختی نمی نشاند.(1)

( ای علی! چنان امیدوار زندگی کن که گویی سال های طولانی، زنده خواهی بود و چنان پروا کن همانند کسی که می ترسد فردا بمیرد.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( خدایا! ناامیدی را بر خوش بینی من مسلط نکن و امیدی را که به کرم نیکویت دارم، قطع نکن.(3)

ص: 16

حدیث دیگران

حدیث دیگران

( بالزاک: امید بهترین پشتوانه و عالی ترین نقطه اتکاست. همیشه امیدوار باشید و ناامیدی را از خود دور سازید.

اشاره

گوهر چهارم: اندیشیدن (تفکر)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت:

کلام حق

کلام حق

( إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لِّأُوْلِی الألْبَابِ الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَیَ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذا بَاطِلاً سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ. (آل عمران: 190 و 191)

بی گمان، در آفرینش آسمان ها و زمین و پیاپی آمدن شب و روز، نشانه هایی برای خردمندان است. کسانی که خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد می کنند و در آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند: پروردگارا! اینها را بیهوده نیافریده ای. پاکا که تویی! ما را از آتش (دوزخ) بازدار.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( دو رکعت نماز بدون تکلف و مختصر، ولی همراه با اندیشه (تفکر) از یک شب عبادت (حضرت حق) ]اما بدون اندیشه،[ بهتر است.(1)

حضرت امیر علیه السلام

( هیچ عبادتی همانند اندیشیدن در آفریده های الهی نیست.(2)

ص: 19

ضرب المثل

ضرب المثل

( Laugh and grow fat.

( فکر خوب و شیرین، مرد را فربه می کند.

( You never know what you can do till you try.

( فکر هرکس به قدر همت اوست.

اشاره

گوهر پنجم: پاکدامنی (حیا)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ... وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا. (نور: 30 و 31)

به مردان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاک دامنی ورزند... و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاک دامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند، مگر آنچه از آنکه خود پیداست... .

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( حیا، دو گونه است: حیای عقل و حیای بی عقلی. حیای عقل، دانایی و حیای بی عقلی، نادانی است.(1)

( هر دینی، اخلاقی دارد و خُلق(2) اسلام، حیا است.

( حیا و ایمان با همدیگر وابسته اند. چون یکی از میان برود، دیگری هم از میان می رود.(3)

ص: 22

ضرب المثل

ضرب المثل

( He that has no shame, has no conscience.

( هر که شرم و حیا ندارد، وجدان ندارد.

اشاره

گوهر ششم: پاکیزگی

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( ... لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوَی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ. (توبه: 108)

بی گمان، مسجدی که از روز نخست، بنیان آن را به پرهیزگاری نهاده اند، سزاوارتر است که در آن حاضر شوی. در آن، مردانی هستند که پاکیزه کردن (خود) را دوست می دارند و خداوند، پاکیزگان را دوست می دارد.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( پاکیزگی از نشانه های ایمان است.(1)

( جامه سپید بپوشید که آن پاک تر و پاکیزه تر است.(2)

( اولین چیزی که بنده برای آن به حساب کشیده می شود، پاکیزگی است. اگر پاکیزگی اش خوب باشد، نمازش هم مانند پاکیزگی اش است. اگر نمازش خوب باشد، دیگر کردارهایش نیز چنین خواهد بود.(3)

ص: 26

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( جوانی گفت با پیر خردمند

که ای درد مرا فکر تو درمان!

بگو ایمان که و ایمان چه باشد

که گفتار تواَم بفزاید ایقان

بگفتا: فهم این معنی است مشکل

به صورت گر چه می پنداری آسان

ولیکن گویمت یک نکته بنیوش

که تا آگه شوی زین راز پنهان

ره پاکیزگی می پوی در عمر

بشو از هر پلیدی، جسم و هم جان

ازاین رو، مقتدای خلق فرمود:

بود پاکیزگی جزیی ز ایمان

به هر دفتر که بینی، نیست جاوید

از این معنی، به از این گفته، برهان(1)

ص: 28

اشاره

گوهر هفتم: پا یداری (استقامت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ. (احقاف: 13)

آنان که گفتند پروردگار ما خداوند است، سپس ایستادگی کردند، نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می شوند.

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرْکُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ. (محمد: 7)

ای مؤمنان! اگر خدا را یاری کنید، شما را یاری می کند و گام هایتان را استوار می دارد.

( وَ أَن لَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاء غَدَقًا. (جن: 16)

و (به من وحی شده است) که اگر به راه (حق) پایداری ورزند، آنان را از آبی (و رفاهی) فراوان سیراب می کنیم.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( آن که در راه راستی استقامت نکند، گمراهی، او را زیان رساند.(1)

حضرت امیر علیه السلام

( کار اندکی که بر آن مداومت کنی، امیدبخش تر از کار بسیاری است که از آن ملول شوی.(2)

ص: 29

حدیث دیگران

حدیث دیگران

( لافونتن: هرچه بخواهید، به دست خواهید آورد به این شرط که استقامت را سرمایه خود قرار دهید.

( جدا شد یکی چشمه از کوهسار

به ره گشت ناگه به سنگی دچار

به نرمی چنین گفت با سنگ سخت:

کرم کرده راهی ده ای نیک بخت!

جناب اجل کش گران بود سر

زدش سیلی و گفت، دور ای پسر!

نشد چشمه از پاسخ سنگ، سرد

به کندن در اِستاد و اِبرام کرد

بسی کند و کاوید و کوشش نمود

کز آن سنگ خارا، رهی برگشود

ز کوشش به هر چیز خواهی رسید

به هر چیز خواهی، کماهی رسید

گَرَت پایداری است در کارها

شود سهل پیش تو دشوارها(3)

اشاره

گوهر هشتم: پدر و مادر (والدین)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

کلام حق

کلام حق

( وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً. (بقره: 83)

و (یاد کنید) آن گاه را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که به جز خداوند را نپرستید و با پدر و مادر (خود) نیکی کنید.

( وَقَضَی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا. (اسراء: 23)

و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نکویی کنید. اگر هر یک از آن دو یا هر دو نزد تو به پیری رسند، به آنان اف مگو و بر آنها بانگ مزن و با ایشان سخن به نکویی بگوی.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( خشنودی خدا با خشنودی پدر و مادر و خشم خدا با خشم پدر و مادر است.(1)

( نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش، عبادت است و در پیشگاه الهی استحقاق پاداش دارد.(2)

ص: 32

ضرب المثل

ضرب المثل

( خانه بی مادر، تاریک است. (مثل انگلیسی)

( A mothers goodness is deeper than sea and a father goodness is higher than mountain.

( عشق و محبت مادری، عمیق تر از دریاها و عشق و محبت پدری، بلندترین قله های کوه هاست.

اشاره

گوهر نهم: پرهیزگاری (تقوا)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَیْبِ وَهُم مِّنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ. (انبیا: 49)

(پرهیزگاران) آنان که از پرورگارشان در نهان می هراسند و از رستاخیز می ترسند.

( إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّالَّذِینَ هُم مُّحْسِنُونَ. (نحل: 128)

بی گمان، خدا با کسانی است که پرهیزگاری می ورزند و [با] کسانی است که نیکوکارند.

( ذَلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًی لِّلْمُتَّقِینَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ والَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ أُوْلَ-ئِکَ عَلَی هُدًی مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَ-ئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. (بقره: 2 - 5)

این است کتابی که در [حقانیّت] آن هیچ تردیدی نیست و مایه هدایت تقواپیشگان است. کسانی که «غیب» را باور دارند و نماز را بر پا می دارند و از آنچه به آنان روزی داده ایم، می بخشند و کسانی که به آنچه بر تو و به آنچه پیش از تو فرو فرستاده اند، ایمان و به جهان واپسین یقین دارند. آنهایند که از هدایتی از جانب پروردگارشان برخوردارند و آنها همان رستگارانند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( گرامی ترین مردم، پرهیزگارترین آنها هستند.(1)

ص: 36

ضرب المثل

ضرب المثل

( Virtue is its own reward

( تقوا، خود پاداش خود است.

اشاره

گوهر دهم: پند (نصیحت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( أُبَلِّغُکُمْ رِسَالاَتِ رَبِّی وَأَنصَحُ لَکُمْ وَأَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ. (اعراف: 62)

(نوح خطاب به قومش): پیام های پروردگارم را به شما می رسانم و برای شما خیرخواهی (و نصیحت) می کنم.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( برترین مردمان به نزد خداوند در روز قیامت، کسی است که بیشتر برای خیرخواهی بندگانش تلاش می کند.(1)

( هرکس باید در حق برادر مسلمانش چنان خیرخواه باشد که در حق خود خیرخواهی می کند.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( فرزند عزیز! من هیچ وقت در انجام وظیفه نصیحت به تو کوتاهی نکردم و در اندرز گفتنت مسامحه نورزیدم... که من از روی مهر پدری در اندیشه نیک بختی و رستگاری تو هستم.(3)

ص: 39

گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت

( کاروانی در زمین یونان بزدند و نعمت بی قیاس بردند. بازرگانان گریه و زاری کردند و خدا و پیغمبر شفیع آوردند؛ فایده نبود.

چو پیروز شد دزد تیره روان

چه غم دارد از گریه کاروان

لقمان حکیم اندر آن کاروان بود. یکی گفتش از کاروانیان مگر اینان را نصیحت کنی و موعظه ای گویی تا طرفی از مال ما دست بدارند که دریغ باشد چندین نعمت که ضایع شود. گفت: دریغ کلمه حکمت باشد با ایشان گفتن.

آهنی را که موریانه بخورد

نتوان برد از او به صیقل، زنگ

با سیه دل چه سود، گفتن وعظ

نرود میخ آهنین در سنگ(1)

ص: 41

اشاره

گوهر یازدهم: تواضع (فروتنی)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا. (فرقان: 63)

و بندگان خداوند بخشنده آنانند که بر زمین فروتنانه گام برمی دارند و هرگاه نادانان، ایشان را طرف خطاب قرار دهند، پاسخی نرم گویند.

( وَاخْفِضْ جَنَاحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ. (شعرا: 215)

و با مؤمنانی که از تو پیروی می کنند، افتادگی کن.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( به راستی، تواضع بر بزرگی شخص فروتن، می افزاید. پس فروتنی کنید تا خداوند به شما بلندی بخشد.(1)

( هرگاه فروتنان امت مرا دیدید، شما هم برای آنها تواضع کنید و هرگاه متکبران را دیدید، شما هم به آنها تکبر کنید که این مایه خواری و کوچکی آنهاست.(2)

ص: 42

ضرب المثل

ضرب المثل

( آب زیاد، صدایش کم است. (مثل هندی)

( Empty vessels make the most sound.

( ظروف خالی بیشترین صدا را می کنند.

( A high hanging bunch of grapes is sour.

( خوشه انگوری که در بالاتر است، ترش است.

اشاره

گوهر دوازدهم: توبه (پشیمانی)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَإِنَّهُ یَتُوبُ إِلَی اللَّهِ مَتَابًا. (فرقان: 71)

و هر که توبه آرد و کرداری شایسته دارد، بی گمان، به سوی خداوند به بایستگی باز می گردد.

( فَأَمَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسَی أَن یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحِینَ. (قصص: 67)

آن که توبه کرده و ایمان آورده و کار شایسته انجام داده است، امید است که از رستگاران باشد.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( همانا خدای عزّوجلّ توبه بندگان را تا دم مرگ می پذیرد.(1)

( محبوب تر از هر چیز نزد خدا، جوانی است که از گناه توبه می کند و از پیشگاه الهی آمرزش می خواهد.(2)

ص: 46

ضرب المثل

ضرب المثل

( Repentence is good, but innocence is better.

ص: 48

اشاره

گوهر سیزدهم: توکل و رضا

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا. (طلاق: 3)

و هر که بر خدا توکل کند، همو وی را بسنده است و به راستی، خداوند به خواست خویش، رسنده است و بی گمان، خداوند برای هر چیز، اندازه ای نهاده است.

( وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَی وَنِعْمَ النَّصِیرُ. (حج: 78)

و به (ریسمان) خداوند چنگ زنید. او سرور شماست که نیکو سرور و نیکو یاری است.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( اگر شما بر خداوند چنان که سزاوار توکل است، توکل کنید، به شما همچون پرندگان روزی می دهد؛ که با شکم خالی، صبح می کنند و با شکم پر، شب.(1)

( پایین ترین حدّ توکل این است که آن رزق و روزی ای را که از جانب رزاق حقیقی برای تو قسمت شده است، پیش از فرصت نطلبی.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( توکل، حصار حکمت است.(3)

ص: 50

ضرب المثل

ضرب المثل

( Trust in God, and keep your powder dry

( به خدا توکل کنید و باروت خود را خشک نگه دارید.

اشاره

گوهر چهاردهم: خاموشی (سکوت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَإِذَا قُرِیءَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ. (اعراف: 204)

و چون قرآن خوانده شود، بدان گوش فرا دهید و خاموش مانید. باشد که بر شما بخشایش آورند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( خاموشی، حکمت و تدبیر است و اندکند کسانی که خاموشی اختیار کنند.(1)

( به راستی، زبان مؤمن در پشت دل اوست. هرگاه بخواهد سخنی بگوید، در دل می اندیشد و آن گاه بر زبان می راند. زبان منافق پیشاپیش دل اوست. پس هر گاه چیزی را قصد کند، بر زبان براند بدون آنکه در دل بیندیشد.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( همه خوبی ها در سه چیز جمع شده است: نگاه و خاموشی و سخن. خوشا به حال کسی که نگاهش، عبرت؛ خاموشی و سکوتش، اندیشه و سخنش با یاد خدا همراه باشد.(3)

ص: 53

ضرب المثل

ضرب المثل

( خاموشی، زینت نادانی است. (مثل سانسکریت)

( peech is silver, but silence is golden.

( سخن نقره است، ولی سکوت از طلاست.

اشاره

گوهر پانزدهم: خوش خویی (حسن خلق)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً. (بقره: 83)

با مردم [به زبانی] خوش سخن بگویید.

( فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ. (آل عمران:159)

پس با بخشایشی از (سوی) خداوند، با آنان نرم خویی ورزیدی و اگر درشت خویی سنگدل بودی، از پیرامونت پراکنده می شدند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( بیشترین چیزی که امت من به آن به بهشت در آیند، تقوای الهی و اخلاق نیک است.(1)

( کامل ترین مؤمنان از ایمان، نیکوترین ایشان از خلق است و مسلمان نیست مگر آنکه مسلمانان از دست و زبان او سلامت باشند.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( در خوش خلقی، گنج های روزی نهفته است.(3)

ص: 56

ضرب المثل

ضرب المثل

( یک قطره عسل بیش از یک ظرف سرکه، مگس دور خود جمع می کند. (مثل انگلیسی)

( Make yourself all honey and the flies will devour you.

( چون خودت را شیرین و عسلی کنی، زنبورها اطرافت جمع می شوند.

اشاره

گوهر شانزدهم: خویشاوندی (صله رحم)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

ضرب المثل

گرنکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( فَآتِ ذَا الْقُرْبَی حَقَّهُ. (روم: 38)

حق خویشاوند را بپرداز.

( فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِن تَوَلَّیْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ. (محمد: 22)

آیا امید بستید که چون (از کتاب خداوند) رو بگردانید، در زمین تباهی انگیزید و پیوندتان را با خویشاوندان بگسلید؟

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( زود پاداش ترین نیکی ها، صله رحم است.(1)

( نیک اخلاق ترین، بردبارترین و نیک کردارترین شما نسبت به خویشاوندانش و باانصاف ترین شما در حق خدا به من شبیه تر است.(2)

( صله رحم کنید، هر چند با سلام کردن باشد.(3)

حضرت امیر علیه السلام

ص: 60

گرنکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گرنکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( چون نبود خویش را دیانت و تقوی

قطع رحم بهتر از مودَّت قربی

یاد دارم که مدعی در این بیت بر قول من اعتراض کرد و گفت: حق تعالی در کتاب مجید از قطع رحم نهی کرده است و به مودت ذی القربی فرموده و آنچه تو گفتی، مناقض آن است. گفتم غلط کردی (غلط پنداشتی) که موافق قرآن: وَإِن جَاهَدَاکَ عَلی اَنْ تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا:

هزار خویش که بیگانه از خدا باشد

فدای یک تن بیگانه که آشنا باشد(1)

ص: 62

اشاره

گوهر هفدهم: خویشتن داری (حلم)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ. (آل عمران: 134)

(پرهیزگاران، همان کسانی که) فروخورندگان خشم و درگذرندگان از مردمند و خداوند، نیکوکاران را دوست می دارد.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( نیرومند با کُشتی شناخته نمی شود. همانا پیروز کسی است که هنگام خشم، خویشتن دار است.(1)

( ایمان، دو نیم است: یک نیمه اش در بردباری و نیمه دیگرش در شکر است.(2)

( یا علی! غضب نکن! هرگاه خشمگین شدی، به زمین بنشین و بیندیش که چگونه خداوند بر بندگان قدرت دارد و حکم می کند و آنها را به خطاها بازخواست نمی کند. چون هنگام غضب به تو گویند از خدا بترس؛ خشم را به دور افکن و به بردباری باز گرد.(3)

ص: 63

ضرب المثل

ضرب المثل

( ثمره جهالت، خجالت است و نتیجه غضب، ندامت. (مثل شرقی)

( What cant be cared must be endured.

( آنچه علاج ناپذیر است، باید تحمل شود.

( Let not the san go down on your wrath.

( نگذار خورشید روی خشمت غروب کند.

اشاره

گوهر هجدهم: دانش (علم)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَیَرَی الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ الَّذِی أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ هُوَ الْحَقَّ وَیَهْدِی إِلَی صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ. (سبا: 6)

و کسانی که آنان را از دانش بهره داده اند، می بینند که آنچه از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده، راستین است و به راه (خداوند) پیروز و ستوده، رهنمون می شود.

( وَقُل رَّبِّ زِدْنِی عِلْمًا. (طه: 114)

و بگو: پروردگارا! بردانش من بیفزای.

( ... قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ. (زمر: 9)

... بگو: آیا آنان که می دانند، با آنها که نمی دانند، برابرند؟

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( کسی که در راه آموختن دانش گام بردارد، خداوند او را به بهشت خواهد برد و به درستی که فرشتگان بال های خود را برای دانشجو از روی رضایت

ص: 67

ضرب المثل

ضرب المثل

( Knowledge is power.

( دانایی، توانایی است.

( A man without know is as one that is dead.

( انسان بی دانش همچون مرده است.

اشاره

گوهر نوزدهم: دوستی (رفاقت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ. (فتح: 29)

محمد صلی الله علیه و آله، پیامبر خداوند است و آنان که با وی هستند، بر کافران، سخت گیر و میان خویش مهربانند.

( یَا وَیْلَتَی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا. (فرقان: 28)

(و هنگامی که قیامت شود، کافران انگشت ندامت به دندان می گزند. و خطاب به دوستان گمراه خود گویند): ای وای! کاش فلانی را به دوستی نمی گرفتم.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( محکم ترین زنجیره ایمان، دوست داشتن است برای خدا و دشمن داشتن برای خدا و دوست داشتن دوستان خدا و بیزار بودن از دشمنان خدا.(1)

( هرگاه شخصی برادر مؤمنش را دوست بدارد، باید به او خبر دهد که دوستش می دارد. (تا دوستی هایشان، تحکیم شود).(2)

ص: 71

ضرب المثل

ضرب المثل

( Better be alone than in bad company.

( تنها بودن بهتر از هم نشینی با بدان است.

( A man is known by the company he keeps.

( هرکسی را از دوستانش می شناسند.

اشاره

گوهر بیستم: رازداری

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَتَّخِذُواْ بِطَانَةً مِّن دُونِکُمْ لاَ یَأْلُونَکُمْ خَبَالاً. (آل عمران: 118)

ای کسانی که ایمان آورده اید، از غیر خودتان هم راز مگیرید [آنان] از هیچ نابکاری در حق شما کوتاهی نمی ورزند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( جلیسان، نگه دار امانت یکدیگرند و روا نیست یکی از آنها راز رفیق خود را آشکار سازد.(1)

( هر بنده ای که در دنیا برای دیگران راز پوشی کند، خدا در روز قیامت، رازپوش وی شود.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( رازداری، گوشه ای از سعادت است.(3)

( سینه خردمند، صندوق راز اوست.(4)

ص: 75

حدیث دیگران

حدیث دیگران

( افلاطون: هر چیز را که نگهبان بیشتر بود، استوارتر گردد، مگر راز را که نگه دار آن هر چند زیاد باشد، آشکارتر گردد.

ص: 76

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( بود مردی علیل از ورمی

وز ورم بر نیامدیش دمی

رفت روزی به نزد دانایی

زیرکی پر خرد توانایی

گفت: بنگر که از چه معلولم

کز خور و خواب و عیش معزولم

محبسش چون بدید، مرد حکیم

گفت: ایمن نشین ز انده و بیم

نیست در باطن تو هیچ خلل

می نبینم ز هیچ نوع علل

مرد گفتا که بازگویم حال

کز چه افتاد بر من این اهوال

رازدار ملوک و پادشهم

با مزاج ملوَّن و تبهم

شه سکندر دهد همه کامم

که ورا، من گزیده حجامم

لیک رازی است در دلم پیوست

روز و شب جان نهاده بر کف دست

نتوانم گشاد راز نهان

که از آن بیم سر بود به زمان

سال و مه، مستمند و غمگینم

بیش از این نیست راه و آیینم

گفت مرد حکیم: رو تنها

بی علایق نهان سوی صحرا

چاهساری ببین خراب شده

گشته مطموس و خشک از آب شده

اندر آن چاه، گوی راز دلت

تا بیاساید این سرشته گِلت

ص: 77

اشاره

گوهر بیست و یکم: راستی (صداقت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

کلام حق

کلام حق

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ. (توبه: 119)

ای مؤمنان، از خداوند پروا کنید و با راست گویان باشید.

( یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ. (مائده: 119)

این (قیامت) روزی است که راست گویی راست گویان به آنها سود خواهد داد.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( نیک رفتاری همراه با راستی از مظاهر کمال است.(1)

( راستی بجویید، اگرچه در ظاهر ببینید که هلاکت در خود دارد؛ چراکه راستی در پایان جز نجات و رستگاری در خود ندارد و از دروغ بپرهیزید، اگر چه در آن نجات بیابید؛ چرا که فرجام آن جز هلاکت همراه ندارد.(2)

( خداوند، دروغی را که موجب اصلاح باشد، دوست تر دارد از راستی که مایه فساد شود.(3)

ص: 79

ضرب المثل

ضرب المثل

( سرم را بشکن، ولی حقیقت را بگو. (مثل روسی)

( All truths will not bear telling.

( هر حقیقتی را نباید بر زبان آورد ( دروغ مصلحت آمیز به از راست فتنه انگیز).

( Honesty is the best policy.

( راستی، بهترین سیاست است.

اشاره

گوهر بیست و دوم: سخاوت

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ. (بقره: 274)

آنان که دارایی های خود را در شب و روز، پنهان و آشکار می بخشند، پاداششان نزد خداوند است و نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می شوند.

( قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ. (سبا: 39)

بگو: پروردگار من برای هرکس از بندگان که بخواهد، روزی را فراخ و تنگ می گرداند و هر چیزی را هزینه کنید، او جای گزین آن را می دهد و او بهترین روزی دهندگان است.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( از لغزش مرد سخاوتمند، بگذرید؛ زیرا هر دم که بلغزد، خدا دست او را می گیرد.(1)

حضرت امیر علیه السلام

( سزاوارترین مردم به بخشش و انفاق، کسی است که نعمت خدا بر او فراوان تر باشد.(2)

ص: 83

حدیث دیگران

حدیث دیگران

( بزرگ مهر حکیم: کریم کسی است که بی چیز باشد و با این حال سخاوت کند.

اشاره

گوهر بیست و سوم: شجاعت

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ. (احزاب: 39)

کسانی که پیام های خدا را ابلاغ می کنند و از او می ترسند و از هیچ کس جز خدا بیم ندارند.

( ... یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لائم. (مائده: 54)

در راه خدا جهاد می کنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی ترسند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( شجاع ترین مردم کسانی هستند که بر تمایلات نفسانی خود پیروز شوند و آنها را مطیع و مسخر منطق عقل خویشتن سازند.(1)

( شجاعت را با سه غریزه سرشته اند که هر یک امتیازی ویژه دارد (که در دو مورد دیگر نیست): فداکاری؛ ننگ داشتن ذلت (زیر بار ذلت نرفتن ) و نام جویی.

اگر هر سه این غریزه ها در وجود شخص شجاع کامل باشد، او همان قهرمانی است که هیچ کس را تاب مقاومتش نباشد و در عصر خود به

ص: 87

ضرب المثل

ضرب المثل

( Fortune favours the brave.

( اقبال با شخص شجاع، مساعد است.

( None but the brave deserves the fair.

( فقط شجاع است که استحقاق چیز خوب و زیبا را دارد.

اشاره

گوهر بیست و چهارم: شکر و سپاس

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( ... وَاشْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ. (نحل: 114)

و نعمت خداوند را سپاس بگزارید، اگر تنها او را می پرستید.

( لَئِن شَکَرْتُمْ لأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِن کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ. (ابراهیم: 7)

اگر سپاس گزار باشید، بر نعمت شما می افزاییم و اگر ناسپاسی کنید، بی گمان، عذاب من سخت است.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( کسی که کم را سپاس نگوید، بسیار را نیز شکر نمی گزارد و کسی که از مردم تشکر نمی کند، تشکر خداوند را نیز نمی گزارد.(1)

حضرت امیر علیه السلام

( ناسپاسی و کفران نعمت مایه پیش آمدن مصایب و گرفتاری هاست.(2)

امام صادق علیه السلام

ص: 91

ضرب المثل

ضرب المثل

( Who gives not thanks to men, gives not thanks to God.

( کسی که از بندگان خدا سپاس گزاری نکند، از خدا سپاس گزاری نخواهد کرد. (من لم یشکر المخلوق، لم یشکر الخالق)

اشاره

گوهر بیست و پنجم: صبر

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَاصْبِرُواْ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ. (انفال: 46)

و شکیبا باشید؛ که خداوند با شکیبایان است.

( ... وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّ-ا إِلَیْهِ رَاجِعونَ أُولَ-ئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَ-ئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ. (بقره: 155 - 157)

... و شکیبایان را نوید بخش، همان کسانی که چون بدیشان مصیبتی رسد، می گویند: اِنالله و اناالیه راجعون (ما از آن خداوندیم و به سوی او باز می گردیم). بر آنان از پروردگارشان آمرزش ها و بخشایشی است و آنانند که ره یافته اند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( صبر، گنجی از گنج های بهشت است.(1)

( از کم یاب ترین چیزهایی که به شما داده شده، صبر و یقین است.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( صبر دو گونه است: صبر در مصیبت که نیکو و زیباست و نیکوتر از آن صبر و خودداری از چیزی است که خدای عزّوجلّ آن را بر تو حرام کرده است.(3)

ص: 95

حدیث دیگران

حدیث دیگران

ص: 96

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( رفت لقمان سوی داوود صفا

دید کو می کرد ز آهن، حلقه ها

جمله را با همدگر در می فکند

ز آهن پولاد آن شاه بلند

صنعت زراد، او کم دیده بود

در عجب می ماند، وسواسش فزود

کاین چه شاید بود واپرسم از او

که چه می سازی ز حلقه تو به تو

باز با خود گفت صبر اولی تر است

صبر تا مقصود زوتر رهبر است

چون نپرسی، زودتر کشفت شود

مرغ صبر از جمله پران تر بود

ور بپرسی، دیرتر حاصل شود

سهل از بی صبریت مشکل شود

چونک لقمان تن بزد هم در زمان

شد تمام از صنعت داوود، آن

پس زره سازید و در پوشید او

پیش لقمان کریم صبرخو

گفت: این نیکو لباس است ای فتی

در مصاف و جنگ، دفع زخم را

گفت لقمان: صبر هم نیکودمی است

که پناه و دافع هر جا غمی است

صبر را با حق قرین کرد ای فلان

آخر والعصر را آگه بخوان

ص: 97

اشاره

گوهر بیست و ششم: عدالت

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ. (نحل: 90)

و به راستی، خداوند به دادگری و نیکی کردن فرمان می دهد.

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَی أَلاَّ تَعْدِلُواْ. (مائده: 8)

ای مؤمنان! برای خداوند به پا خیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وا دارد که دادگری نکنید.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( عادل ترین مردم کسی است که آنچه را بر خود نمی پسندد، بر دیگران نیز نپسندد.(1)

( عدل در کشاکش های اجتماعی همانند سپر نگهبانی است که افراد در پناه آن از تعدّی دیگران محفوظند و مانند بهشت پایداری است که همواره مردم از نعمت های آن برخوردارند.(2)

ص: 99

ضرب المثل

ضرب المثل

( Be just before your generous.

( پیش از آنکه سخاوتمند باشی، عادل باش.

اشاره

گوهر بیست و هفتم: عزت (شرف)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ. (المنافقون: 80)

عزت برای خدا و برای پیامبر و برای مؤمنان است.

( وَ تُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَیَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. (آل عمران: 26)

و هرکس را بخواهی، گرامی می داری و هرکس را بخواهی، خوار می گردانی. نیکی در کف توست. بی گمان، تو به هر کاری، توانایی.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( عزّت مردم باایمان در بی نیازی از مردم است و آزادی و شرافت در پرتو قناعت به دست می آید.(1)

( یا علی! آفت شرافت و بزرگی، فخرفروشی است.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( کسی که ریشه خانوادگی اش، شریف و باکرامت است، در حضور و در غیاب و در هر حال، بافضیلت است.(3)

ص: 102

ضرب المثل

ضرب المثل

( Kind hearts are more than coronets.

( قلب های مهربان بر اصل و نسب، شرف دارند.

اشاره

گوهر بیست و هشتم: عفو (گذشت)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ. (اعراف: 199)

گذشت را در پیش گیر و به نیکی فرمان ده و از نادان روی بگردان.

( إنْ تَعْفُواْ عَن سُوَءٍ فَإِنَّ اللّهَ کَانَ عَفُوًّا قَدِیرًا. (نساء: 149)

اگر ... از بدی [دیگران] در گذرید، بی گمان، خداوند درگذرنده ای تواناست.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( عذر را از هر کس، قبول کنید؛ چه محق باشد چه باطل. هر کس عذر قبول نکند، به شفاعت من نخواهد رسید.(1)

( بر شما باد به گذشت و عفو؛ زیرا گذشت بر عزت بنده می افزاید. پس همدیگر را عفو کنید تا خداوند شما را عزیز گرداند.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( زشت ترین عیب ها، کم گذشتن از لغزش های مردم و بزرگ ترین گناهان، شتاب کردن در انتقام گیری است.(3)

ص: 106

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( شنیدم که لقمان سیه فام بود

نه تن پرور و نازک اندام بود

یکی بنده خویش پنداشتش

زبون دید و در کار گل داشتش

جفا دید و با جور و قهرش بساخت

به سالی، سرایی ز بهرش بساخت

چو پیش آمدش بنده رفته باز

ز لقمانش آمد نهیبی فراز

به پایش درافتاد و پوزش نمود

بخندید لقمان که پوزش چه سود؟

به سالی ز جورت جگر خون کنم

به یک ساعت از دل به در چون کنم؟

ولی هم ببخشایم ای نیک مرد

که سود تو ما را زیانی نکرد

تو آباد کردی شبستان خویش

مرا حکمت و معرفت گشت بیش

غلامی است در خیلم ای نیک بخت

که فرمایمش وقت ها کار سخت

دگر ره نیازارمش سخت دل

چو یاد آیدم سختی کار گل

هر آن کس که جور بزرگان نبرد

نسوزد دلش بر ضعیفان خرد

گر از حاکمان سختت آید سخن

تو بر زیردستان درشتی مکن(1)

ص: 108

اشاره

گوهر بیست و نهم: عهد (پیمان)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَوْفُواْ بِالْعُقُودِ. (مائده: 1)

ای مؤمنان! به پیمان ها وفا کنید.

( بَلَی مَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ وَاتَّقَی فَإِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ. (آل عمران: 76)

بله، آن کس که به پیمان خود وفا کند و پرهیزگاری ورزد، (بداند) بی گمان، خداوند پرهیزگاران را دوست دارد.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( مسلمان نیست آن که به عهد و پیمان خود وفادار نباشد.(1)

( چون به کودکان خود وعده ای دادید، وفا کنید و تخلف نکنید؛ زیرا کودکان گمان می کنند شما رزاق آنها هستید.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( وفای به عهد و پیمان، آراستن جوانمردی است.(3)

ص: 109

حدیث دیگران

حدیث دیگران

ص: 110

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( آورده اند که سلمان فارسی در شهری از شهرهای شام امیر بود و عادت و سیرت او در ایام امارت و موسم ولایت، هیچ تفاوتی نکرده بود، بلکه پیوسته گلیم پوشیدی و پیاده رفتی و اسباب خانه خود را تکفل کردی.

یک روز در میان بازار می رفت. مردی دید که اسبست(1) خریده بود و در راه نهاده و کسی می طلبید تا او را به بیگار بگیرد و آن را به خانه برد. ناگاه سلمان به آنجا رسید. مرد، وی را نشناخت و به بیگار گرفت و آن اسبست در پشت او نهاد و سلمان هیچ امتناع نکرد و همچنان می رفت تا او را مردی در راه پیش آمد. (به سلمان) گفت: ای ایرانی! بار به کجا می بری؟ آن مرد (صاحب بار) چون دانست که او، سلمان است، در پایش افتاد و دست او بوسیدن گرفت و گفت: ای امیر! مرا در حل کن (مرا حلال کن) که تو را نشناختم و ندانستم. اکنون بار از سر مبارک بردار تا من خاک تو توتیای دیده سازم.

ص: 111

اشاره

گوهر سی ام: عیادت بیمار

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( در قرآن، آیه ای که به صراحت و یا تلویحی به این موضوع اشاره کرده باشد، وجود ندارد. با این حال، در برخی آیات، به بعضی تخفیف ها و معافیت هایی که پروردگار در بیماری مؤمنان در نظر می گیرد، اشاره رفته است، از جمله: معافیت از جهاد،(1) معافیت روزه،(2) معافیت وجوب حج یا برخی مناسک آن(3) و موارد مشابه دیگر.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( حق مسلمان بر مسلمان آن است که چون او را ببیند، به او سلام کند و چون بیمار شد، به عیادتش برود و چون بمیرد، جنازه اش را تشییع کند.(4)

( اگر کسی بیمار را عیادت کند، آوازدهنده ای، او را به نامش از آسمان آواز می دهد. ای فلانی! خوش آمدی و خوش باد پاداش قدم رنجه ات که بهشت است. آن عیادتی از پاداش بیشتری برخوردار است که مدتش کوتاه باشد.(5)

ص: 113

حدیث دیگران

حدیث دیگران

( فخرالدین علی صفی: برای بیمار، سخت تر از درد بیماری، تحمل گران جانی بر بالین است.

اشاره

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

زیر فصل ها

به عیادت رفتن کر بر همسایه رنجور خویش

به عیادت رفتن کر بر همسایه رنجور خویش

به عیادت رفتن کر بر همسایه رنجور خویش

( آن کری را گفت افزون مایه ای

که تو را رنجور شد همسایه ای

گفت با خود کر که با گوش گران

من چه دریابم ز گفت آن جوان

خاصه رنجور و ضعیف آواز شد

لیک باید رفت آنجا نیست بد

چون ببینم کان لبش جنبان شود

من قیاسی گیرم آن را هم ز خود

چون بگویم چونی ای محنت کشم!

او بخواهد گفت نیکم یا خوشم

من بگویم شکر چه خوردی ابا

او بگوید شربتی یا ماش با

من بگویم صحه نوشت، کیست آن

از طبیبان پیش تو، گوید فلان

من بگویم بس مبارک پاست او

چونک او آمد، شود کارت نکو

پای او را آزمودستیم ما

هر کجا شد، می شود حاجت روا

این جوابات قیاسی راست کرد

پیش آن رنجور شد آن نیک مرد

گفت: چونی؟ گفت مُردم، گفت: شکر

شد از این رنجور پر آزار و نکر

کاین چه شکر است، او مگر با ما بد است

کر قیاسی کرد و آن کژ آمد است

بعد از آن گفتش: چه خوردی؟ گفت: زهر

گفت: نوشت باد؛ افزون گشت قهر

بعد از آن گفت: از طبیبان کیست او

که همی آید به چاره پیش تو؟

گفت: عزراییل می آید، برو

گفت: پایش بس مبارک، شاد شو

ص: 115

اشاره

گوهر سی و یکم: عیب پوشی

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی:

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَیْلٌ لِّکُلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ. (همزه: 1)

وای بر عیب جوی طعنه زن.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( همه امت من بخشش می یابند جز پرده دران.(1)

( اگر کسی، زشتی را آشکار سازد، همچون آغازگر و انجام دهنده آن است.(2)

( بر عیب مرد همین بس که از دیدن عیب خود کور باشد و به خرده دیگران پردازد و مردمان را بر کاری نکوهش کند که خود قدرت ترک آن را ندارد و همدم خود را به آنچه سود ندارد، آزار دهد.(3)

حضرت امیر علیه السلام

( کسی که در عیب خویش اندیشه کند، از عیب جویی دیگران باز می ماند.(4)

ص: 117

ضرب المثل

ضرب المثل

( Nothing is perfect but God .

( فقط خدا بی عیب است.

( Men are blind in their own cause .

( آدم ها نسبت به عیب های خویش کورند.

اشاره

گوهر سی و دوم: قناعت

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( إِن یَکُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ. (نور: 32)

اگر نادار باشند، خداوند از بخشش خویش به آنان، بی نیازی (و مناعت) می دهد و خداوند، نعمت گستری داناست.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( قناعت، پادشاهی بی پایان است.(1)

( هرکه طمع ورزد، نیازمند و هر که قناعت کند، بی نیاز است.(2)

( عزت مردم باایمان در بی نیازی از مردم است و آزادی و شرافت در پرتو قناعت به دست می آید.(3)

حضرت امیر علیه السلام

( قناعت، ثروتی تمام نشدنی است.(4)

ص: 121

ضرب المثل

ضرب المثل

( The greastest wealthement with little.

( بزرگ ترین دارایی ها، قناعت به اندک است.

اشاره

گوهر سی و سوم: گمان نیکو (حسن ظن)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا... . (حجرات: 12)

ای مؤمنان! از بسیاری از گمان ها دوری کنید؛ که برخی گمان ها گناه است و (در کار مردم) کاوش نکنید.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( گمان های خود را به برادران مؤمن نیکو کنید؛ زیرا حسن ظن به مؤمن موجب صفای دل است و پاکی طبع.(1)

( خداوند می فرماید من با گمان بنده ام که به من دارد، قرینم. اگر نیکوکار بود، نیکی بیند و اگر بدگمان بود، بد بیند.(2)

حضرت امیر علیه السلام

( هر کس گمان نیکو به تو داشت، گمانش را (با عملت) تصدیق کن.(3)

( نیکوگمانی از افزون ترین خوی ها و بزرگ ترین عطایاست.(4)

ص: 125

حدیث دیگران

حدیث دیگران

ص: 126

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( زاهدی مهمان شیخ ضریر که نابینا بود، شد و دید در خانه اش (قرآن) باز است. تعجب کرد و به فکر فرو رفت (که چگونه او با این حال قرآن می خواند!):

اندر این اندیشه تشویشش فزود

که جز او را نیست اینجا باش و بود

اوست تنها مصحفی آویخته

من نِیم گستاخ یا آمیخته

مرد مهمان صبر کرد و ناگهان

کشف گشتش حال مشکل در زمان

نیم شب آواز قرآن را شنید

جست از خواب، آن عجایب را بدید

که ز مصحف، کور می خواندی درست

گشت بی صبر و ازو آن حال جست

گفت: آیا ای عجب، با چشم کور

چون همی خوانی همی بینی سطور

آنچ می خوانی بر آن افتاده ای

دست را بر حرف آن بنهاده ای

گفت: ای گشته ز جهل تن جدا

این عجب می داری از صنع خدا؟

من ز حق درخواستم کای مستعان

بر قرائت من حریصم همچو جان

نیستم حافظ، مرا نوری بده

در دو دیده وقت خواندن بی گره

آمد از حضرت ندا، کای مرد کار

ای به هر رنجی به ما امیدوار

حسن ظن است و امیدی خوش تو را

که تو را گوید به هر دم برتر آ

هر زمان که قصد خواندن باشدت

یا ز مصحف ها قرائت بایدت

من در آن دم وا دهم چشم تو را

تا فرو خوانی معظم جوهرا

ص: 127

اشاره

گوهر سی و چهارم: مشورت

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ. (آل عمران: 159)

(ای پیامبر) و با آنها درکار، رایزنی کن و چون آهنگ (کاری) کردی، به خداوند توکل کن که خدا توکل کنندگان (به خویش) را دوست دارد.

( ... وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ... . (شورا: 38)

(مؤمنان) کارشان رایزنی میان همدیگر است... .

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( هیچ گونه تنهایی، وحشتناک تر از خودپسندی و هیچ گونه همکاری، مطمئن تر از مشورت نیست.(1)

( (خطاب به امیرمؤمنان علی علیه السلام ): با ترسو مشورت نکن که راه رهایی را به تو تنگ می کند و با بخیل مشورت نکن که تو را از هدفت باز می دارد و با حریص مشورت نکن که طمع کاری را برای تو زینت می دهد.(2)

ص: 129

حدیث دیگران

حدیث دیگران

ص: 130

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( رسول صلی الله علیه و آله (پس از واقعه جنگ اُحُد و نافرمانی برخی یاران) بر یاران خویش خشم گرفت از آنکه در حرب احد به هزیمت (شکست) شدند و رسول را فرو گذاشتند. او را از آن، رنج کرد و نومید آمد. گفت: من خود نیز با شما (از این به بعد) مشاورت نکنم که آنچه به من رسید، بدان رسید که به قول شما کار کردم و اگر من بر آن چه صواب دیدم، برفتمی و در مدینه ببودمی، به (= بهتر) بودی، مرا از شما و یاری شما.

یاران چون آن بشنیدند، سخت اندوهگین شدند و گفتند مخاطره است که شومی آزار رسول در ما رسد (خطر بلا بر ما به سبب اذیت و آزار رساندن به رسول می رود). خدای تعالی این آیت (وَ شاوِرهُم فی الْامر) بفرستاد و فایده آن اینکه در مشاورت رسول، تسلیت و تألیف دل های یاران بود و دلالت امت بر مشاورت که چون رسول را با کمال عقل او و مدد وحی وی را چاره نبود از مشاورت، بدانند که هیچ عاقل را از مشاورت چاره نبود تا امت وی نیز به رسول اقتدا کنند.(1)

ص: 131

اشاره

گوهر سی و پنجم: مهمان نوازی

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت حضرت رسول صلی الله علیه و آله

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( فَاتَّقُواْ اللّهَ وَلاَ تُخْزُونِ فِی ضَیْفِی أَلَیْسَ مِنکُمْ رَجُلٌ رَّشِیدٌ. (هود: 78)

[لوط]: از خدا پروا کنید و مرا در (کار) مهمانم، خوار نگردانید. آیا در میان شما مرد کاردانی نیست؟

اختران عصمت و ولایت حضرت رسول صلی الله علیه و آله

اختران عصمت و ولایت حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( هرگاه یکی از شما به برادر مسلمانش در خانه او وارد شود، او بر صاحب خانه، امیر است تا آن گاه که بیرون رود.(1)

( پذیرایی از مهمان تا سه روز حق اوست. افزون بر آن در حکم صدقه ای است که میزبان به او می دهد.(2)

( هرگاه خداوند نسبت به گروهی اراده نیکی کند، هدیه ای به ایشان مرحمت می فرماید. [آن هدیه]، مهمان است که با روزی خود می آید و می رود. با این حال، مایه آمرزش اهل خانه می شود.(3)

حضرت امیر علیه السلام

ص: 132

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( آورده اند که ابراهیم پیغمبر علیه السلام آیتی بوده است در مهمان داری و عادت او آن بود که تا مهمان نرسیدی، البته طعام نخوردی. وقتی یک شبانه روز بگذشت و هیچ مهمانی نرسید، به صحرا برون رفت. پیری را دید که می آمد. پرسید که تو کیستی و از کجا می آیی؟ حال خود بگفت: ابراهیم چون نیک تفحص کرد، مرد، بیگانه بود و بت پرست. ابراهیم گفت: ای دریغا، اگر مسلمان بودی، تا به یک ساعت انگشتی در نمک زدمانی [تو را میهمان می کردم]. پیر از او در گذشت. جبرئیل در رسید و گفت: ابراهیم، حق سلام می رساند و می فرماید آن پیر هفتاد سال، مشرک و بت پرست بود. ما رزق او کم نکردیم. یک روز که روزی او حوالت به تو بود، به تهمت بیگانگی طعام از او بازداشتی؟

ابراهیم، به عقب او دوید و او را بازخواند. پیر گفت: ردّ اول و قبول آخر چه بود؟ ابراهیم عتاب حضرت حق، باز راند. پیر بگریست و گفت:

ص: 134

اشاره

گوهر سی و ششم: میانه روی و اعتدال

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَکُونُواْ شُهَدَاء عَلَی النَّاسِ. (بقره: 143)

بدین گونه شما را امتی میانه کرده ایم تا گواه بر مردم باشید.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( در دنیاخواهی میانه رو باشید؛ زیرا به هر کس آنچه قسمت اوست، می رسد.(1)

( بین دو چیز میانگین وجود دارد و میانه روی بهترین کارهاست. (خَیْرُالْاُمورِ اَوْسَطُها)(2)

حضرت امیر علیه السلام

( ای برادر همدانی!(3) بدان که بهترین شیعیان من آن دسته و فرقه ای هستند که راه اعتدال و میانه روی اختیار کرده اند. تا آنان که راه علو پیش گرفته اند، به آنان بازگشت کنند و آن دسته عقب افتاده، خود را به ایشان برسانند. (4)

ص: 136

ضرب المثل

ضرب المثل

( There is measure in all things.

( در هر چیزی، اندازه و حدی وجود دارد.

( Moderation in all things.

( در هر چیزی اعتدال داشته باش.

اشاره

گوهر سی و هفتم: نیکوکاری

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ. (نحل: 97)

هر کس از مرد و زن، کار [نیکو] و شایسته ای کند و مؤمن باشد، بی گمان، او را با زندگانی پاکیزه ای زنده می داریم و به یقین، نیکوتر از آنچه انجام می دهند، پاداششان را خواهیم داد.

( فَمَن یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا کُفْرَانَ لِسَعْیِهِ وَإِنَّا لَهُ کَاتِبُونَ. (انبیا: 94)

آن گاه هر کس چیزی را از کردارهای شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، هیچ ناسپاسی در برابر کوشش او نخواهد بود و بی گمان، ما نگارنده آن (کوشش او) هستیم.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( چون آفتاب غروب کند، درهای آسمان و درهای بهشت گشوده می شود و دعا به اجابت می رسد. پس خوشا به حال کسی که عمل صالحش بالا می رود.(1)

ص: 140

ضرب المثل

ضرب المثل

( Do good and Cast it into sea. (تو نیکی می کن و در دجله انداز)

ص: 142

اشاره

گوهر سی و هشتم: وطن دوستی (حب وطن)

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( قَالَ الْمَلَاُ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُواْ مِن قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّکَ یَا شُعَیْبُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ مَعَکَ مِن قَرْیَتِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِی مِلَّتِنَا قَالَ أَوَلَوْ کُنَّا کَارِهِینَ. (الاعراف: 88)

سران قومش که تکبّر می ورزیدند، گفتند: ای شعیب! بی گمان، تو و کسانی را که همراه تو ایمان آورده اند، از شهر خود بیرون خواهیم راند [و به تبعید خواهیم فرستاد] یا آنکه به آیین ما بازگردید. (شعیب) گفت: اگر چه خوش نداشته باشیم؟ [و به ماندن در وطن خود علاقه مند باشیم.]

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( دوست داشتن میهن از نشانه های ایمان است.(1)

( ابان بن سعید حضور پیامبر اکرم9 شرفیاب شد. [پیامبر] فرمود: ابان! مردم مکه را در چه حال ترک کردی؟ عرض کرد: آنان را در حالی ترک کردم که خوب بودند. بوته گل خوش بویی را پشت سر نهادم که شاخه آن را بریده بودند و آن یگانه معطر را پشت سر نهادم که کم بو شده بود. پیامبر

ص: 144

ضرب المثل

 اگر می خواهی بدانی وطن خود را تا چه اندازه دوست داری، مدتی به خارج برو.

مثل رومی

East, west, homes, best.

 شرق، غرب [در واقع ، نه شرق و نه غرب]؛ وطن، بهترین است.

There's no palace like home.

 هیچ جا مثل خانه آدم نمی شود.

ص: 146

اشاره

گوهر سی و نهم: همسایه داری

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

ضرب المثل

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً وَ ... وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ. (نساء: 36)

و به پدر و مادر و ... و همسایه خویشاوند و همسایه بیگانه و هم نشین و... نکویی ورزید.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( مؤمن نیست کسی که سیر بخوابد و همسایه اش گرسنه باشد.(1) تا چهل خانه، همسایه به شمار می رود.(2)

( جبرئیل پیوسته مرا به همسایه [و رعایت او] سفارش ها می کرد تا آنجا که گمان بردم خداوند، میراث برایش قرار می دهد.(3)

حضرت امیر علیه السلام

( از علامت لئیمی و پستی، بدی همسایگی است؛ یعنی بد سلوکی با همسایه.(4)

ص: 148

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

( مردی مهربان و بی آزار، همسایه ای ناهموار و بد داشت. سال ها در کنار وی زیست و از او بسی ناسزا شنید و آزار دید. تا اینکه روزی همسایه بد اثاثیه اش را جمع کرد و خواست برای همیشه، شرش را از سر وی کوتاه کند.

در موقع رفتن، همسایه خوب شروع به گریه و زاری کرد. همسایه بد از این رخداد سخت متعجب شد و شرم زده پرسید: همسایه خوبم، سبب گریه چیست؟ من که در زمان همسایگی نسبت به تو جز بدی نکردم. چرا این قدر گریه می کنی؟ همسایه خوب جواب داد: از اینکه از همسایگی ام

ص: 150

اشاره

گوهر چهلم:یتیم نوازی

زیر فصل ها

کلام حق

اختران عصمت و ولایت

قند پارسی

حدیث دیگران

گر نکته دان عشقی، بشنو تو این حکایت

کلام حق

کلام حق

( أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا فَآوَی وَوَجَدَکَ ضَالًّا فَهَدَی وَوَجَدَکَ عَائِلًا فَأَغْنَی فَأَمَّا الْیَتِیمَ فَلَا تَقْهَرْ. (ضحی: 6 - 9)

مگر نه تو را یتیم یافت؛ پس پناه داد؟ و تو را سرگشته یافت؛ پس هدایت کرد؟ و تو را تنگ دست یافت و بی نیاز گردانید؟ و [تو نیز به پاس نعمت ما] یتیم را میازار.

( إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا. (نسا: 10)

آنان که دارایی های یتیمان را به ستم می خورند، جز این نیست که در شکم خود آتش می انبارند و زود است که در آتش برافروخته درآیند.

اختران عصمت و ولایت

اختران عصمت و ولایت

حضرت رسول صلی الله علیه و آله

( با یتیم چون پدر، مهربان باش.(1)

( کسی که یتیمی را در خاندان خود نگه داری کند و از هر جهت در پرورش او بکوشد تا دوران کودکی اش سپری گردد و از سرپرستی بی نیاز شود، با این عمل، خداوند بهشت را بر او واجب می کند.(2)

ص: 152

ضرب المثل

 Be kind to other people's children so that your Children may be treated kindly by them and theirs.

 به فرزندان دیگران نیکی و مهربانی کنید تا به فرزندان شما نیکی و مهربانی کنند.